Solidarność w koronie :
W jaki sposób ludzie postrzegają i/lub doświadczają przejawów (nie)solidarności w pandemii COVID-19
AKRONIM:
SwK
ŹRÓDŁO FINANSOWANIA:
częściowo Uniwersytet SWPS: SUB/INS/2019/33
CZAS TRWANIA:
2020-2023
ZESPÓŁ BADAWCZY:
Kierowniczka projektu: mgr Jowita Radzińska
Opiekunka grantu: dr hab. Paula Pustułka
OPIS, CELE, METODOLOGIA,
DOTYCHCZASOWE WYNIKI:
Projekt Solidarność w koronie: W jaki sposób ludzie postrzegają i/lub doświadczają przejawów (nie)solidarności w pandemii COVID-19 ma na celu uchwycenie postaw, narracji i społecznych praktyk Polek i Polaków w trakcie pandemii COVID-19. Solidarność do niedawna pojawiała się przede wszystkim jako hasło na sztandarach i w kalendarzu rocznicowym. Dziś – tak jak koronawirus i COVID-19 – odmieniana jest przez wszystkie przypadki w mediach, codziennych rozmowach i w środowisku naukowym. W naszym rozumieniu pandemia może przyspieszać prognozowane przez Becka (1992: 49) przejście ‘od solidarności potrzeby do solidarności motywowanej strachem’, więc jej badanie jest próbą zrozumienia i nadania solidarności społecznej nowych znaczeń w zdestabilizowanych społeczeństwach (por. Crow 2002: 113).
Wartość solidarności związana jest z zaufaniem i kapitałem społecznym. Istotną perspektywą w badaniu solidarności jest poznanie i wyjaśnienie mechanizmów, które udrażniają współpracę, a przez to sprawdzenie, czy i jak doświadczenie solidarności może przełamywać tzw. błędne koło braku współpracy (Czapiński 2015). Teoretyczne ramy badania sięgają koncepcji przyjaźni u Arystotelesa (solidarność jako kontynuacja przyjaźni obywatelskiej w greckiej polis) oraz koncepcji przemian społecznych w obrębie solidarności Emila Durkheima.
Metodologia projektu opiera się na teorii ugruntowanej oraz socjologii moralności Marii Ossowskiej, przy czym samo badanie ma charakter eksploracyjny i jest prowadzone od początku kwarantanny (projekt wystartował 13.03.2020). Jest realizowane jako jakościowe badanie podłużne (Qualitative Longitudinal Research, QLR) w formacie zaproponowanym i rozwijanym przez Bren Neale i współpracowników (zob. np. Neale, Flowerdew 2003, Neale 2019). Wykorzystywaną techniką badawczą są indywidualne wywiady pogłębione realizowane online w dwojakiej formie, tj. synchronicznej (rozmowa badaczki z uczestnikami za pośrednictwem narzędzi GoogleMeet i podobnych) oraz asynchronicznej (rejestracja zdarzeń i opinii w dzienniczkach oraz korespondencja mailowa). Badanie składa się trzech fal, z czego dwie pierwsze zostały zrealizowane w 2020, a trzecia zaplanowana jest na wiosnę 2021 roku, w odpowiedzi na zmieniającą się sytuację epidemiologiczną. Badanie uzupełnia autoetnografia.
Analizy prowadzone są na trzech poziomach: mikro (osobiste doświadczenie, indywidualna sytuacja), mezo (funkcjonowanie wśród najbliższych i w małych grupach, sieci bezpośredniego wsparcia) i makro (źródła informacji, ocena politycznych decyzji). Teoretyczną wartość badania szczególnie widać w rozwinięciu “codziennej” koncepcji solidarności, w której odchodzi się od abstrakcyjnej wartości i historycznych nawiązań, a rozważa solidarność jako jakość współpracy.
Pierwsze refleksje związane z badaniem można już przeczytać w artykule Dojrzałość empatii wpływa na jakość solidarności – Radzińska, J. (2021). Dojrzałość empatii wpływa na jakość solidarności. Etyka.
Solidarność ze sztandarów i rocznicowego kalendarza przeszła wprost do komunikatów w głośnikach Decathlonu. Dziś każda i każdy jest wzywana_y do solidarności. Apele te znaczyły zupełnie coś innego w marcu 2020 i w marcu 2021. Doświadczenie solidarności i/lub nie-solidarności było zmienne, a my te gorące narracje zebrałyśmy, dzięki czemu lepiej rozumiemy, na czym polega jednoczesna tęsknota za solidarnością i trudność w jej praktycznej realizacji.
– Jowita Radzińska, kierowniczka projektu